Komt dat zien! Chang en Eng in Amsterdam

Gelithografeerd portret van de Siamese tweelingbroers Chang en Eng. Portret door Ruurt de Vries, 1836.

In de lente van 1836 kregen Amsterdammers de unieke gelegenheid om zowel hun verveling te verdrijven als hun nieuwsgierigheid te bevredigen: de tweelingbroers Chang en Eng waren in de stad. De broers waren verbonden door een weefselband en geboren in Siam (Thailand)—een Siamese tweeling.

Van Siam naar Amerika

Chang en Eng Bunker (1811–1874) werden in 1829 naar de Verenigde Staten gebracht, waar ze de Amerikaanse achternaam Bunker aannamen. Ze werden tentoongesteld als exotische wondermensen ('freaks') en toerden uitgebreid door Amerika.

Ontevreden over hun management besloten ze na enkele jaren zelfstandig verder te gaan. Ze organiseerden onafhankelijke tournees door Amerika en Europa, wat hen niet alleen roem opleverde, maar ook aanzienlijke rijkdom.

Pensioen in North Carolina

In 1839, na hun succes als zakenmannen, stopten Chang en Eng met toeren en vestigden zich in North Carolina. Daar trouwden ze met de zussen Adelaide en Sarah Yates en stichtten ze grote gezinnen, bediend door slaven.

Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog verloren ze echter een groot deel van hun fortuin, waardoor ze in 1860 opnieuw op tournee gingen. Ditmaal stonden ze onder het management van de legendarische showman P.T. Barnum. Ze traden met tussenpozen op tot hun dood in 1874, op 62-jarige leeftijd. Ze lieten een opmerkelijke nalatenschap achter, waaronder 21 kinderen en twee toegewijde echtgenotes.

Europese Tournee en Nederlandse Optredens

Het hierboven getoonde Nederlandse boekje werd gepubliceerd tijdens hun zelfstandige Nederlandse tournee van 1836 en was vermoedelijk te koop tijdens hun optredens. De Wetenswaardige bijzonderheden omtrent de Siamesche tweeling-broeders Chang en Eng bevat een korte biografie van de broers en beschrijft hun bezoeken aan Parijs, Brussel, Antwerpen, Rotterdam en Den Haag voordat ze in Amsterdam arriveerden.

Uiteraard werd hun komst breed uitgemeten in Nederlandse media. Advertenties in het Algemeen Handelsblad van 31 mei tot 13 juni 1836 laten zien dat de tweeling van 3 tot 14 juni optrad in "het LokaalTecum Habita" aan de Herengracht 248.

De broers waren te bewonderen tussen 12:00 en 15:00, tegen een toegangsprijs van 75 cent, wat een tamelijk hoog bedrag lijkt. Kennelijk hadden ze een werkdag van slechts drie uur, wat de vraag oproept wat ze de rest van de dag deden. Helaas schrijven de kranten daar niets over.

Advertentie voor een optreden van de broers Chang en Eng in Amsterdam. Algemeen Handelsblad, 13 juni 1836.

Portret door Ruurt de Vries Jr.

Er bestaat ook een fraai portret uit dezelfde periode, gemaakt door de Amsterdamse lithograaf Ruurt de Vries Jr. (1813–1874), wat ongetwijfeld eveneens te koop was bij hun optredens. Het toont Chang en Eng op ongeveer 25-jarige leeftijd.

De tweeling is afgebeeld in westerse kleding, waarbij een van hen een boek vasthoudt—een symbool van hun verfijnde beschaving. Hiermee daagden ze de stereotypen van hun tijd uit en toonden ze aan dat ze meer waren dan alleen een curiositeit.