De revolutionaire krant die Joodse hoop en teleurstelling vastlegde

Nummer 27 van Oesterreichisches Central-Organ für Glaubensfreiheit, met een artikel van de beroemde Rabbijn Abraham Geiger.

Liberale revolutie en burgerrechten

In het revolutionaire jaar 1848 schoten de kranten als paddenstoelen uit de grond. Een van de meest opmerkelijke titels was het Oesterreichisches Central-Organ für Glaubensfreiheit, Cultur, Geschichte und Literatur der Juden, opgericht door de Joodse drukker en redacteur Isidor Busch (1822–1898). Het blad verscheen in Wenen en documenteerde een jaar vol idealen, spanningen en bittere realiteit voor de Joodse gemeenschap.

Aanvankelijk ondersteunde de krant vol overtuiging de liberale revolutie. Busch en zijn redactieteam gingen ervan uit dat Joodse burgerrechten vanzelfsprekend zouden worden binnen het kader van algemene democratische hervormingen.

De krant schreef uitvoerig over de juridische positie van Joden in verschillende landen, maar was ook opmerkelijk kritisch op sociale ongelijkheid binnen de Joodse gemeenschap zelf. Grote Joodse kapitalisten, zoals de familie Rothschild, kregen regelmatig scherpe kritiek te verduren.

Emigratie naar Amerika

De stemming sloeg echter om toen in de zomer van 1848 antisemitische rellen uitbraken in onder andere Hongarije, Bohemen, Posen en Elzas-Lotharingen. De hoop op gelijkheid maakte plaats voor bezorgdheid. Vanaf dat moment begon het Central-Organ actief te pleiten voor emigratie naar de Verenigde Staten, een land waar Joden wél burgerrechten genoten.

Nummer 6 met een oproep om naar Amerika te emigreren.

In een beroemd artikel met de titel Auf nach Amerika! riep de krant zijn lezers op om hun geluk overzee te beproeven. In de daaropvolgende edities bood het blad informatie over emigratieprocedures, scheepvaartmaatschappijen en mogelijkheden om met familie de oversteek te maken. Emigratie werd een van de centrale thema’s van de krant.

Teleurstelling en vlucht naar Amerika

Het Central-Organ verscheen tot oktober 1848. Toen de revolutie faalde en keizerlijke troepen Wenen heroverden, verdween de krant abrupt uit beeld. Busch zelf vluchtte naar de Verenigde Staten, waar hij korte tijd het tijdschrift Israels Herold zou uitgeven, volgens sommige bronnen het eerste Joodse weekblad in Amerika.

Deze zeldzame krant is vandaag de dag niet alleen een historisch curiosum, maar ook een krachtig getuigenis van hoe hoop en desillusie elkaar afwisselden in een jaar waarin alles leek te kunnen veranderen—voor Europa én voor de Joodse minderheid.

Bron

Evyatar Friesel, 'The Oesterreichisches Central-organ, Vienna 1848: A Radical Jewish Periodical Get access Evyatar Friesel', in: The Leo Baeck Institute Year Book, Volume 47, Issue 1, January 2002, pages 117–149.

Portret van Isidor Busch.